نامش در شناسنامه واکسن است ولی باید صدایش کرد ناجی!

بهار سال ۱۳۹۹ بود که کووید کار را به مرحله بحرانی رساند فوتیهای کرونایی یکی پس از دیگری از سردخانه بیمارستان بدون تغسیل راهی قبرستان شده و در عمق چهار متری بدون حضور خانواده متوفی دفن میشدند، چرا که تنها چاره مردم برای مقابله با این ویروس خطرناک رعایت فاصله گذاری اجتماعی و زدن ماسک بود که گاها رعایت نمیشد.

این اوضاع تا بیش از یک سال ادامه داشت، دانشمندان در طی این مدت در تلاش بودند تا برای کرونا همچون بیماری‌های ویروسی دیگر واکسن تولید کنند، چرا که واکسن بدن را آماده مبارزه با عامل بیماری‌زا می‌کند.

میدانیم که واکسن‌ها حاوی قطعات غیرفعال یا ضعیف‌شده عوامل بیماری‌زا هستند، واکسن‌ها سیستم ایمنی را به واکنش وا می‌دارند و باعث فعال شدن سیستم ایمنی می‌شوند تا در صورت ورود مهاجم، بتواند آن را شناسایی کرده و پادتن (آنتی بادی) تولید کند.

در سال ۱۴۰۰ اخباری مبنی بر تولید واکسن موثر برای مقابله با کرونا تولید شد، دانشمندان ایرانی نیز موفق به تولید واکسن داخلی با عنوان “برکت” شدند، اما ترس و واکسن گریزی فضای جامعه را پر کرد.

قبل از شیوع کرونا همه بر این باور بودند که واکسن باعث ایجاد بیماری نمی‌شود ولی ممکن است در بعضی عوارض جانبی ایجاد کند که اغلب درد محل تزریق یا یک تب زودگذر است و بعدش فرد به آن بیماری مصونیت پیدا می‌کند و واکسن‌ها اینقدر موثر هستند که برخلاف بیشتر داروها که بیماری را درمان می‌کنند، واکسن از بیماری جلوگیری می‌کند.

ناگفته نماند که واکسن یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای پزشکی دنیای معاصر قلمداد می‌شود و به گفته سازمان بهداشت جهانی سالانه از مرگ دو تا سه میلیون نفر بر اثر بیست نوع بیماری جلوگیری می‌کند.

با این وجود در روزهای آغازین داوطلبان از بین افراد سرشناس و پزشک حاضر به دریافت واکسن آن هم تولید داخل شدند که خوشبختانه کارساز و موثر بود، آن‌ها با این تفکر که واکسن‌ها همچون تمام داروها ممکن است برای بعضی‌ها خطرهایی داشته باشند ولی مزایایشان به‌مراتب بیشتر از مضراتشان است و همچنین فرهنگسازی برای نجات جان میلیون‌ها انسان دست به کار شدند.

نکته مهم این که رهبر انقلاب امام خامنه‌ای معظم داوطلبانه به تزریق واکسن روی آورد و پس از آن شاهد اعتماد مردم ولایی کشور به واکسن بودیم.

قابل کتمان نیست که بیشتر بیماری‌های عفونی کودکان که کمتر از یک نسل پیش شایع بودند، به‌دلیل واکسن بشدت نادر شده‌اند یا آبله که جان صدها میلیون نفر را گرفت، کاملا ریشه‌کن شده است، البته رسیدن به مصونیت فراگیر معمولا چند دهه طول می‌کشد.

زمانی که یک عامل بیماری‌زا همچون میکروب، ویروس، انگل یا قارچ وارد بدن می‌شود، بخشی از خود این عامل یا موادی که تولید می‌کند -موسوم به پادگن یا آنتی‌ژن سیستم ایمنی را تحریک به ساختن پادتن یا آنتی‌بادی می‌سازد تا با آن مقابله کند.

در واکسن‌های سنتی، قبل از اینکه فرد در معرض قرار بگیرد، عامل بیماری‌زای ضعیف یا کشته‌شده یا بخشی از آن را بعنوان پادگن وارد بدن می‌کنند. سیستم ایمنی مثل اینکه با عامل بیماری‌زای واقعی و فعال مواجه شده واکنش نشان می‌دهد، البته در ساخت بعضی از واکسن‌های کرونا روش‌های جدیدتری به کار رفته‌اند.

واکسن یعنی ، قسمتی از رمز ژنتیکی ویروس بعنوان پادگن استفاده می‌کنند، این دو واکسن به جای استفاده از یک پادگن ضعیف یا غیرفعال، به سلول‌های بدن یاد می‌دهند چگونه “پروتئین شاخکی” ویروس را بسازند. این پروتئین که روی ویروس قرار دارد همچون کلید، در سلول را برای ورود ویروس کرونا باز می‌کند. آشنایی سیستم ایمنی با این پروتئین، باعث فعال شدن آن و ساخت پادتن بر ضد ویروس می‌شود.

در هیچ جای دنیا برای تزریق واکسن اجباری نیست ولی به اکثر بزرگسالان شدیدا توصیه می‌شود، به‌جز اندک افرادی که به دلیل پزشکی منع شده‌اند، واکسن کرونا مهم‌ترین راه رهایی از همه‌گیری جهانی کرونا قلمداد می‌شود، سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند برای مهار شیوع ویروس، ۶۵ تا ۷۰ درصد جمعیت باید به آن مصون شده باشند، این یعنی زدن واکسن باید تشویق شود.

خوشبختانه پس از گذر از روزهای بحرانی تزریق واکسن هم اکنون با همه‌گیری واکسن شاهد کاهش مرگ و میر و افزایش سطح اعتماد جامعه هستیم تا جایی که با شیوع سویه امیکرون مردم برای تزریق سوم دوز دز واکسن‌های داخلی و خارجی صف کشیده‌اند و این یعنی در بحران کووید واکسن تنها ناجی محسوب می‌شود.

واکسن کرونا جهان را از مرگ و میرهای پی در پی نجات داد، اگر نبود معلوم نبود تا کنون جمعیت کشور و جهان تا چه اندازه کاهش پیدا میکرد و باید منتظر انقراض نسل انسان‌ها از کره زمین باشیم یا خیر! پس از مزایای واکسن هر چه بنویسیم کم است، واکسن‌های پیش از آن هیچ ولی واکسن کرونا به حق مهم‌ترین رویکرد دانشمندان در عصر حاضر محسوب می‌شود.