به مناسبت هفته پدافند غیر عامل: تراژدی کرونا و تنگنای اجتماعی

به قلم: دکتر محمد مدانلو

🔴شرایط سخت و جان فرسای شیوع غیر قابل کنترل ویروس کرونا ، در طول تقریبا دو سال اخیر ، بعنوان ابر بحران فراسوی زمان و مکان ، موجب ایجاد تحولات بنیادین در ساختارهای سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی گردیده که در تاریخ بشریت این حجم از تاثیر گذاری آن هم از نوع یک ویروس که در نگاه اول تهدید کننده سطح سلامت و بهداشت مردم می باشد، مقسم تاریخ بشری به دو دوره پیش کرونا و پسا کرونا خواهدشد .
مرگ صد ها هزار انسان بیگناه ، و مبتلا شدن میلونها نفر ، بروز بحران‌های اقتصادی و تاثرات بیشمار دیگر ، باعث بروز بسیاری از آسیب های روانشناختی در خانواده ها بویژه والدین گردیده و در این مسیر تنها راه چاره برای در امان ماندن ، قرنطینه افراد ، خانواده ها و شهرها می باشد .

♦️مناسبات اجتماعی جدید با شعار ((جمع نشیم تا کم نشیم )) یا کمپین ” در خانه می مانیم” در کمترین بازه زمانی ، باعث فاصله گرفتن افراد گردید
این شرایط بگونه ای بر بشر ناتوان و مستاصل امروزی و حتی دولتها و حکومتها تحمیل گردید که از آن بعنوان یک ” تنگنای بزرگ اجتماعی” تعبیر شده است .

🔺این موقعیت جدید باعث شد که بشر مواجه با دو حالت عمده گردد:
۱- رفتار ناسالم مسئولیت گریز . بعنوان رفتاری که در پی کسب منفعت یا سود شخصی است
اما در مقابل کاهش منافع عمومی جامعه را بدنبال دارد
احتکار مواد غذایی و لوازم بهداشتی (ماسک ) و دیگر مایحتاج و ارزاق عمومی ، انداختن ماسک در خیابان، یا تردد فرد ناقل ویروس در اماکن عمومی ، تجمعات و دورهمی ها از مظاهر بروز رفتار مسئولیت گریز می باشد
۲- رفتار همیارانه یا مسئولانه بعنوان کنش مورد انتظار جامعه در جستجوی سلامت حداکثری که باعث افزایش منافع عمومی می گردد و در مقابل منافع شخصی را کاهش می دهد .

رعایت پروتکل های بهداشتی ، طرح فاصله گذاری اجتماعی ، استفاده از ماسک و رعایت بهداشت فردی از مظاهر این نوع رفتار می باشد.

حال به نظر شما تنگنای اجتماعی امروز جامعه ما در اثر کدام حالت می باشد؟

آیا تمرکز بر رفتار ناسالم و بی توجهی بر منافع عمومی و اجتماعی امری پسندیده می باشد ؟

در پاسخ باید گفت که رفتار مشارکتی آحاد مردم در عمل به توصیه های بهداشتی ، منفعت اجتماعی بیشتری را نصیب مردم
خواهد کرد .
در همین راستا برای رفع تنگناهای اجتماعی متاثر از کرونا ۲ راه حل کلی با مجموعه از کار ویژه ها پیشنهاد می گردد :

الف) راهبردهای ساختاری:
مجموعه ای از پیشنهادات شامل “رفع مشکلات زیر ساختی در حوزه درمان ؛ گسترش آموزش عالی و روش های نوین تعلیم و تربیت بر بستر اینترنت ، توسعه تجارت آنلاین ، گسترش دولت الکترونیک ، تقویت سرعت تبادل اطلاعات وگسترش پهنای باند ، اجرای پروتکل های بهداشتی و اعمال صحیح دستورالعمل های ستاد مقابله با کرونا ، پرهیز از دوگانگی های بي حاصل سیاسی، توسعه نقد منصفانه در جهت بهبود روش ها و شیوه ها
، حمایت از مشاغل و کسب و کار آسیب دیده ،توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی، رفاه همگانی و حمایت از اقشار آسیب پذیر و خانواده های تحت پوش نهاد های حمایتی ، تامین اقلام ضروری مورد نیاز و…

ب) راهبردهای روان شناختی
برای تشویق مردم به انجام رفتارهای همیارانه باید به جای تغییر ساختار اجتماعی بر عوامل روانی هر فرد مانند باورها ، نگرش ها ، مسئولیت های داده شده، اعتماد، تعهد اخلاقی و وجدان تاکید می شود. تلاش برای بالا بردن امید و نشاط ،ترغیب و تشویق و پاداش مناسب برای تغییر رفتار ،آموزش و نمایش شیوه های پیش گیری ، تجلیل از الگو ها و اسطوره ها ، ارایه بازخورد آمارهای واقعی ، رعایت حقوق مخاطبین، حمایت از رفتارهای داوطلبانه، نام گذاری مراکز درمانی به نام قربانیان کادر درمان، مناسب سازی تبلیغات شهری و محیطی ، پیام رسانی مفید و اثر بخش در فضای مجازی ، ارایه خدمات مشاوره روان شناختی برای خانواده قربانیان کرونا ، دلجویی حمایت مالی و اجتماعی از خانواده های سوگوار و مبتلا به ویروس ، حمایت مادی و معنوی از کادر درمان از مهمترین راهکارهایی است که می‌تواند در ۲ حوزه راهبردی فوق الذکر، رفتار های همیارانه مسئولیت پذیر را افزایش دهد .

🔺حال با توجه به مطالب معونه فوق هر یک از ما مدیران می توانیم بر اساس نقش و کارکرد اجتماعی و اداری خویش ، در جهت رفع یا کاهش اثرات مخرب تنگناهای اجتماعی ویروس کرونا مسئولیت تاریخی خویش را به درستی انجام دهیم .
براستی امروز ما در یک نقطه حساس تاریخی برای انجام درست رفتار مسئولانه هستیم .

محمد مدانلو
پژوهشگر سیاسی و اجتماعی